انواع دعاوی بانکی
انواع دعاوی بانکی در حقوق ایران به طور کلی به چند دسته مهم تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و روند حقوقی خاص خود را دارند. در اینجا مهم‌ترین انواع دعاوی بانکی را برایتان مرتب و خلاصه می‌کنم:
⸻
۱. دعاوی مرتبط با مطالبات بانکی
• دعوای بانک برای وصول مطالبات معوق از مشتریان (مانند وام‌ها، تسهیلات و اعتبارات بانکی).
• درخواست صدور اجراییه بر اساس اسناد رسمی (مثل قراردادهای تسهیلات بانکی رسمی).
۲. دعاوی مرتبط با ضمانت‌نامه‌های بانکی
• مطالبه وجه ضمانت‌نامه توسط ذی‌نفع.
• اعتراض به پرداخت وجه ضمانت‌نامه توسط ضامن یا مشتری.
• اختلافات ناشی از فسخ یا تمدید ضمانت‌نامه.
۳. دعاوی مربوط به عقود و قراردادهای بانکی
• اختلافات در خصوص تفسیر یا اجرای قراردادهای بانکی (مثلاً قرارداد مضاربه، جعاله، سلف و مشارکت مدنی).
• دعاوی ابطال قراردادهای بانکی به دلیل وجود شروط باطل یا مغایر با قوانین آمره (مثل ربوی بودن).
۴. دعاوی مرتبط با حساب‌های بانکی
• اختلافات در مورد برداشت‌های غیرمجاز از حساب.
• مسدود شدن یا توقیف حساب بدون مجوز قانونی.
• اشتباه بانک در نقل‌وانتقال وجه.
۵. دعاوی مربوط به چک و اسناد تجاری بانکی
• مطالبه وجه چک‌های برگشتی.
• دعوای علیه بانک به دلیل صدور گواهی عدم پرداخت اشتباه یا غیرقانونی.
• دعاوی مربوط به وصول یا نقد شدن اسناد اعتباری.
۶. دعاوی مربوط به خسارت و مسئولیت مدنی بانک
• مطالبه خسارت از بانک به دلیل تخلف در ارائه خدمات بانکی (مثلاً گم شدن ضمانت‌نامه یا چک).
• مسئولیت بانک در برابر سوءاستفاده‌های اینترنتی (فیشینگ، هک حساب).
۷. دعاوی مرتبط با جرایم بانکی
• دعاوی ناشی از ارتکاب جرایمی مانند اختلاس، کلاهبرداری، پولشویی یا جعل اسناد بانکی.
۸. دعاوی ارزی و اعتبارات اسنادی بین‌المللی
• اختلافات مربوط به گشایش یا اجرای اعتبارات اسنادی (LC).
• دعاوی مرتبط با ضمانت‌نامه‌های بانکی بین‌المللی.
| نوع دعوا | توضیح کامل |
| مطالبات بانکی | دعاوی بانک علیه مشتریان برای وصول اقساط معوق وام‌ها و تسهیلات. بانک معمولاً با استناد به قراردادهای رسمی یا اسناد لازم‌الاجرا اقدام به تقاضای صدور اجراییه می‌کند یا از طریق دادگاه عمومی دادخواست می‌دهد. |
| ضمانت‌نامه‌های بانکی | اختلافاتی که بر سر پرداخت یا عدم پرداخت وجه ضمانت‌نامه بانکی میان بانک، ذی‌نفع و مشتری پیش می‌آید. شامل مطالبه وجه ضمانت‌نامه، اعتراض به اجرای آن یا استناد به شروط خاص قرارداد ضمانت‌نامه می‌شود. |
| عقود و قراردادهای بانکی | دعاوی ناشی از اختلاف در اجرای قراردادهایی مثل مضاربه، مشارکت مدنی، جعاله، فروش اقساطی و … همچنین شامل دعاوی ابطال یا اصلاح قرارداد به دلیل وجود شروط خلاف قانون یا ربوی بودن آن است. |
| حساب‌های بانکی | دعاوی مربوط به اشتباه بانک در برداشت یا واریز وجه، توقیف غیرقانونی حساب توسط بانک، کسر هزینه‌های بدون مجوز و سایر تخلفات مربوط به مدیریت حساب مشتریان. |
| چک و اسناد تجاری | دعاوی مرتبط با برگشت چک، گواهی عدم پرداخت نادرست، مسئولیت بانک در پذیرش یا رد اسناد تجاری و مطالبه وجه چک‌های ضمانتی، تجاری یا تضمینی. |
| خسارت و مسئولیت مدنی بانک | مسئولیت بانک در قبال خسارت‌های ناشی از قصور یا تخلف در انجام خدمات بانکی، مانند گم شدن مدارک، خطاهای سیستمی یا افشای اطلاعات محرمانه مشتری. شامل دعاوی مرتبط با سرقت اینترنتی (فیشینگ و …) نیز می‌شود. |
| جرایم بانکی | شامل دعاوی مربوط به ارتکاب جرم توسط کارکنان بانک یا مشتریان، مانند اختلاس، جعل اسناد بانکی، پولشویی و کلاهبرداری از سیستم بانکی. پیگیری این دعاوی غالباً از طریق دادسرای جرایم اقتصادی انجام می‌شود. |
| ارزی و اعتبارات اسنادی بین‌المللی | اختلافات ناشی از صدور، اجرا یا ضمانت اعتبار اسنادی (LC)، ضمانت‌نامه‌های بانکی بین‌المللی و مسئولیت بانک در معاملات ارزی و نقل‌وانتقال‌های بین‌المللی. |
