موارد جواز قانونی سقط جنین در ایران:

موارد جواز قانونی سقط جنین در ایران:

⸻

۱. خطر جانی برای مادر

اگر ادامه بارداری برای جان مادر خطر جدی داشته باشد (مثل خطر مرگ یا آسیب غیرقابل جبران به اعضای حیاتی بدن مادر)،
با تشخیص قطعی پزشک قانونی و تایید شورای پزشکی، سقط جنین مجاز می‌شود.

⸻

۲. نقص یا بیماری شدید جنین

اگر جنین به یک بیماری یا نقص عضو شدید مبتلا باشد که باعث:
• مرگ حتمی جنین بعد از تولد
• یا عذاب شدید و زندگی غیرقابل تحمل برای نوزاد پس از تولد شود
و این موضوع توسط پزشک متخصص و پزشکی قانونی تأیید شود، سقط جنین قبل از ۴ ماهگی مجاز است.

⸻

نکته‌های خیلی مهم:
• سن بارداری: سقط قانونی فقط تا قبل از ۴ ماهگی (یعنی قبل از دمیده شدن روح، حدود ۱۶ هفتگی) مجاز است.
• موافقت مادر: رضایت کتبی مادر برای انجام سقط لازم است.
• تأیید پزشکی قانونی: بدون تأیید پزشکی قانونی، انجام سقط حتی در موارد مجاز هم غیرقانونی است.
• شورای پزشکی: در برخی موارد، شورای پزشکی باید موضوع را بررسی و تصویب کند.

⸻

مبنای قانونی:
• قانون مجازات اسلامی ماده ۶۲۲ و ۷۱۷
• قانون اجازه سقط درمانی مصوب ۱۳۸۴

دیه سقط جنین در قانون ایران به ترتیب مراحل رشد جنین:

۱. نطفه:
وقتی نطفه در رحم مستقر شده باشد، دیه آن دو درصد دیه کامل است.

۲. علقه:
اگر جنین به صورت خون بسته درآید، دیه آن چهار درصد دیه کامل است.

۳. مضغه:
اگر جنین به شکل توده گوشتی درآید، دیه آن شش درصد دیه کامل است.

۴. استخوان‌بندی بدون گوشت:
اگر جنین دارای استخوان‌بندی بدون گوشت باشد، دیه آن هشت درصد دیه کامل است.
5. استخوان‌بندی با گوشت (قبل از دمیده شدن روح):
اگر جنین دارای استخوان‌بندی و گوشت باشد ولی هنوز روح در آن دمیده نشده باشد، دیه آن ده درصد دیه کامل است.
6. پس از دمیده شدن روح:
وقتی که روح در جنین دمیده شده باشد (حدود ۱۶ هفتگی بارداری به بعد)، دیه به صورت زیر محاسبه می‌شود:
• اگر پسر باشد: دیه کامل (۱۰۰٪ دیه کامل).
• اگر دختر باشد: نصف دیه کامل.
• اگر جنسیت نامشخص باشد: سه چهارم دیه کامل.

⸻

نکات مهم:
• پرداخت دیه سقط، برعهده کسی است که باعث سقط شده (مثل پزشک، ماما یا هر شخص دیگری).
• اگر مادر خودش باعث سقط عمدی جنین شود، طبق قانون دیه بر عهده او نیست.
• در سقط درمانی قانونی (با مجوز پزشکی قانونی و قبل از دمیده شدن روح)، دیه‌ای تعلق نمی‌گیرد.
• اگر سقط بر اثر تصادف باشد، دیه توسط بیمه شخص ثالث پرداخت می‌شود.

 

دمیده شدن روح در جنین یعنی چی؟

بر اساس نظر فقهی و حقوقی در ایران، دمیده شدن روح یعنی لحظه‌ای که جنین واقعاً یک انسان زنده با روح مستقل شناخته می‌شود، و از این لحظه به بعد، جنین «شخصیت حقوقی» پیدا می‌کند.
قبل از این مرحله، جنین بیشتر حالت زیستی (فیزیولوژیک) دارد، اما بعد از دمیده شدن روح، حقوق ویژه‌ای براش در نظر می‌گیرند (مثل حق دیه کامل، یا حتی ارث در بعضی شرایط خاص).

⸻

زمان دمیده شدن روح:

طبق فقه شیعه و نظر رایج قانونگذار ایرانی:

۱۲۰ روز پس از انعقاد نطفه = حدود چهار ماهگی بارداری (۱۶ هفتگی)

پس: تا قبل از ۱۲۰ روز، سقط درمانی ممکنه مجاز باشه، اما بعد از اون، حتی در صورت بیماری جنین یا خطر برای مادر، قانون خیلی سختگیر میشه.

⸻

چرا روی ۴ ماهگی اینقدر تاکید می‌کنند؟

چون:
• از نظر دینی و فقهی: ۱۲۰ روزگی زمان دمیده شدن روح در جنین محسوب میشه.
• از نظر علمی: در این زمان، مغز جنین شروع به فعالیت‌های منظم می‌کند و نشانه‌های حیاتی قوی‌تر می‌شود.
• از نظر قانونی: بعد از این زمان، سقط جنین تقریباً در هر شرایطی غیرقانونی است مگر در موارد بسیار استثنایی و اضطراری برای حفظ جان مادر

 

مجازات سقط جنین در قانون ایران:

اصل کلی:
سقط جنین در قانون ایران (بدون داشتن مجوز قانونی) جرم است و مرتکب بسته به نوع عمل، به مجازات‌های زیر محکوم می‌شود:

⸻

۱. سقط جنین توسط فرد عادی (غیر پزشک)
• مجازات:
• پرداخت دیه جنین به اولیای دم
• حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال

⸻

۲. سقط جنین توسط پزشک یا ماما یا داروفروش
• مجازات:
• پرداخت دیه جنین
• حبس تعزیری از دو سال تا پنج سال
• محرومیت از اشتغال به حرفه پزشکی یا مامایی برای مدت زمان مشخص

نکته: اگر بدون مجوز قانونی (مثلاً با دادن دارو یا عمل جراحی) باعث سقط شوند، علاوه بر دیه و حبس، مجوز فعالیتشان هم ممکن است باطل شود.

⸻

۳. سقط جنین با رضایت مادر
• مجازات:
• اگر مادر خودش به سقط کمک کند، طبق قانون فقط باید دیه را بپردازد و حبس ندارد.
• البته اگر همراه با مادر، شخص دیگری هم نقش داشته باشد (مثلاً پزشک یا ماما)، آن شخص طبق قوانین بالا مجازات می‌شود.

⸻

۴. سقط جنین بدون رضایت مادر
• مجازات سنگین‌تر است:
• علاوه بر پرداخت دیه،
• حبس تعزیری شدیدتر نسبت به حالت عادی.

⸻

نکته خیلی مهم:
• اگر سقط جنین باعث مرگ مادر هم بشود، مرتکب جداگانه بابت قتل مادر نیز مسئول و مجازات می‌شود.
• در صورت گرفتن مجوز قانونی از پزشکی قانونی (مثل نقص شدید جنین یا خطر جانی برای مادر) و انجام سقط در چهار ماه اول بارداری، نه دیه‌ای تعلق می‌گیرد و نه مجازاتی وجود دارد.

نمونه رأی دادگاه در خصوص سقط غیرمجاز جنین

شماره پرونده: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹
مرجع رسیدگی: شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری دو تهران
خواهان: دادستان عمومی و انقلاب تهران
خوانده: خانم «م.ش» (پزشک متخصص زنان)

⸻

موضوع: اتهام سقط غیرمجاز جنین

⸻

شرح دادخواست:
براساس گزارش نیروی انتظامی و شکایت خانواده شاکی، خوانده (خانم م.ش) بدون دریافت مجوز قانونی از پزشکی قانونی، اقدام به سقط جنین خانم «س.ک» در هفته بیستم بارداری کرده است.
براساس نظریه پزشکی قانونی، جنین مذکر بوده و در مراحل رشد طبیعی قرار داشته است.

⸻

دفاعیات خوانده:
خوانده اعلام نموده که سقط به درخواست خانواده صورت گرفته و مادر جنین به دلیل مشکلات روحی روانی درخواست سقط داشته، اما مجوز رسمی از مراجع ذی‌ربط اخذ نشده بود.

⸻

نظر پزشکی قانونی:
• جنین دارای علائم حیاتی پیشرفته بوده.
• هیچ‌گونه نقص عضو یا ناهنجاری در جنین مشاهده نشده.
• سقط بدون مجوز قانونی انجام شده است.

⸻

رای دادگاه:
با توجه به:
• اقرار خوانده به انجام عمل سقط
• نبود مجوز رسمی از پزشکی قانونی
• تایید پزشکی قانونی مبنی بر سلامت جنین

دادگاه مستنداً به ماده ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی، حکم به شرح زیر صادر می‌کند:

حکم:
• محکومیت خوانده به ۲ سال و ۶ ماه حبس تعزیری بابت سقط غیرمجاز
• پرداخت دیه کامل جنین مذکر معادل ۱۶۰۰ میلیون تومان به ورثه قانونی جنین
• محرومیت از اشتغال به حرفه پزشکی به مدت ۳ سال

⸻

رای صادره حضوری و ظرف ۲۰ روز قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان تهران می‌باشد.

امضاء قاضی

⸻

نکات کلیدی این رأی:
• چون جنین پسر بوده، دیه کامل در نظر گرفته شده.
• مجوز پزشکی قانونی نداشته، پس حتی اگر درخواست مادر هم بوده، بازهم جرم محسوب شده.
• علاوه بر دیه، هم حبس داده شده هم محرومیت از طبابت.

نمونه شکایت کیفری درباره سقط غیرمجاز جنین

بسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [محل شکایت]
با احترام،

اینجانب [نام شاکی] فرزند [نام پدر] به نشانی [آدرس دقیق] با وکالت [در صورت وجود، نام وکیل] به استحضار می‌رسانم:

خوانده/مشتکی‌عنه: خانم/آقای [نام خوانده]
شغل: [مثلاً پزشک زنان، ماما، داروفروش یا شخص دیگر]
نشانی: [آدرس دقیق خوانده]

موضوع شکایت:
سقط عمدی و غیرمجاز جنین

شرح ماجرا:
اینجانب به موجب رابطه زوجیت با همسرم خانم/آقای [نام همسر] صاحب فرزندی در رحم بودم/بود.
متاسفانه در تاریخ [تاریخ دقیق] به علت تحریک، اقدامات دارویی یا مداخلات پزشکی غیرمجاز توسط خوانده، بدون اخذ مجوز قانونی از پزشکی قانونی یا مراجع ذیصلاح، جنین ما در مرحله [مثلاً پنج‌ماهه بارداری] سقط گردید.
بر اساس نظریه پزشکی قانونی، جنین [پسر/دختر] و سالم بوده و هیچ بیماری خاصی نداشته است.

با توجه به اقدامات عمدی خوانده در ارتکاب سقط غیرقانونی، از محضر آن مقام محترم تقاضای:

۱. تعقیب کیفری مشتکی‌عنه به اتهام ارتکاب جرم سقط جنین غیرمجاز
۲. صدور قرار جلب به دادرسی و مجازات قانونی وی بر اساس مواد ۶۲۴ و ۶۲۵ قانون مجازات اسلامی
۳. الزام خوانده به پرداخت دیه جنین به میزان مقرر قانونی
۴. در صورت اشتغال متهم به حرفه پزشکی یا مامایی، صدور حکم محرومیت از اشتغال وفق قوانین مربوطه

را دارم.

با تشکر و تجدید احترام

[نام شاکی]
[امضاء]
[تاریخ]

⸻

نکات مهم برای تنظیم این شکایت:
• مدارک پیوستی: شامل گواهی پزشکی قانونی، مدارک بارداری، گواهی فوت جنین (در صورت صدور)، نسخه‌های دارویی تجویزی، اظهارات شاهدان (در صورت وجود).
• توضیح دقیق: حتماً باید مراحل وقوع جرم و اینکه بدون مجوز بوده، کاملاً روشن و مستند توضیح داده شود.
• ارجاع سریع: درخواست ارجاع به پزشکی قانونی برای تایید وضعیت جنین نیز معمولاً در متن درخواست می‌شود.

نمونه لایحه دفاعیه در مورد سقط غیرمجاز جنین

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه محترم [محل دادگاه]
با احترام،
اینجانب [نام متهم]، متهم به اتهام سقط غیرمجاز جنین در پرونده شماره [شماره پرونده] که از سوی دادستان محترم به اینجانب نسبت داده شده است، ضمن احترام به مقام قضائی، دفاعیات خود را به شرح زیر تقدیم می‌کنم:

⸻

۱. عدم عمد در سقط جنین

اینجانب به عنوان پزشک/ماما/شخص دیگر، طبق درخواست و با رضایت مادر جنین اقدام به انجام عمل سقط نمودم.
مادر جنین (خانم/آقای [نام مادر]) به دلیل مشکلات روحی و جسمی و همچنین نگرانی‌های مربوط به آینده جنین، درخواست سقط به دلایل پزشکی و خطر برای سلامتی خود را داشت.
لازم به ذکر است که مادر جنین قبل از تصمیم‌گیری، تحت مشاوره پزشکی قرار گرفته و پزشکان متخصص نیز توصیه به سقط در صورت وجود خطرات جانی برای مادر نموده‌اند. در این راستا، هیچ‌گونه عمد یا قصوری در انجام سقط وجود نداشته است.

⸻

۲. سقط جنین با مجوز قانونی

به دلیل شرایط اضطراری مادر و تایید پزشکان متخصص، تصمیم به انجام سقط جنین گرفته شد.
در طول روند انجام عمل، با اطلاع از خطرات جانی برای مادر، تمام موازین قانونی و پزشکی رعایت شده و از مراجع پزشکی قانونی نیز درخواست تایید شده بود که به دلایل اضطراری، سقط جنین مجاز بوده است.

(در صورت عدم تایید پزشکی قانونی، می‌توان ذکر کرد که تایید پزشکی قانونی درخواست شده ولی تا زمان انجام سقط پاسخ نهایی نرسیده بود و عمل بر اساس تصمیمات پزشکی و معاینه‌های فوری انجام گرفت.)

⸻

۳. نبود علم به نقص جنین

جنین از نظر پزشکی هیچگونه نقص جدی نداشته و در وضعیت سالم به سر می‌برد. همچنین، هیچ‌گونه علائم خطرناکی از جنین در تاریخ درخواست سقط مشاهده نشده بود. بنابراین، سقط جنین به دلیل مشکلات مادر بوده و نه به دلیل نقص جنین.

⸻

۴. درخواست مجازات کمتر و توجه به شرایط خاص

با توجه به اینکه سقط جنین با در نظر گرفتن وضعیت اضطراری مادر و وضعیت جسمی او صورت گرفته، درخواست دارم که دادگاه محترم در صدور رای، شرایط ویژه این پرونده را در نظر گرفته و مجازات متناسب با موارد غیرعمدی و اضطراری در نظر بگیرد.
همچنین درخواست دارم در صورتی که مجازات حبس در نظر گرفته شود، از تعلیق مجازات بهره‌مند شوم.

⸻

نتیجه‌گیری:
با توجه به توضیحات فوق، از محضر دادگاه محترم خواهشمندم که اتهام سقط غیرمجاز جنین را رد کرده یا در صورتی که حکم صادر شود، مجازات به حداقل ممکن کاهش یابد.

با تشکر و تجدید احترام

[نام متهم]
[امضاء]
[تاریخ]

⸻

نکات مهم:
• مستندات: ارائه هرگونه مستندات پزشکی مانند نظریه پزشکان متخصص، گواهی‌های مشاوره، و مستندات درخواست سقط می‌تواند در این دفاعیه بسیار مفید باشد.
• توجه به شرایط اضطراری: بر موارد اضطراری و تهدید جانی برای مادر تاکید کنید، چرا که در موارد خاص، دادگاه ممکن است حکم را با تخفیف صادر کند.
• عدم عمد: تاکید بر اینکه سقط به صورت عمدی نبوده و بر اساس شرایط موجود انجام شده است.